Chúng ta đang tiến hóa để chạy deadline nhiều hơn

Thời gian gần đây, chủ đề này được báo giới để tâm và khai thác. Tuy nhiên, phạm vi xuất hiện của nó không chỉ giới hạn trên các trang chính thống, mà còn được rất nhiều người trẻ trên mạng xã hội hưởng ứng như một “insight”(sự thật ngầm hiểu) rất chất lượng. Điều đó có nghĩa là, đại đa số người trẻ đang chấp nhận điều này như một sự thật hiển nhiên, như một cái mệt mà họ có thể đùa được vì không thể làm khác hơn. Đi kèm với những lợi ích của điều này, là những hệ quả khác mà chúng ta có thể dễ dàng thấy được chứ không nhất thiết phải tìm kiếm trên google.

Thời gian bị đánh cắp

Trong lịch sử, một vị Pharaoh đã nghe lời tiên tri rằng thời gian của ông chỉ còn lại 6 năm. Thế là ông ta đã “nhanh trí” cho thắp sáng hoàng cung suốt cả buổi đêm trong suốt 6 năm tiếp theo để biến nó thành ban ngày. Bằng cách đó, ông nghĩ ông đã đánh lừa được thần chết cho mình sống thêm 12 năm [1].

Giai thoại này không nói về kết cục, nhưng nó để lại một ấn tượng rất sơ khai về cách con người kéo dài thêm một ngày của mình: thắp sáng. Từ xa xưa, đời sống của chúng ta bị hạn chế về thời gian là vì một phần trong đó bị bao phủ bởi màn đêm. Giờ đây, chúng ta đã có đủ khả năng “đánh cắp” lại khoảng thời gian ấy từ tự nhiên.

Con người sống được về đêm chủ yếu là nhờ ánh sáng

Nguồn: ancient-origins.net

Có lẽ chưa từng có thế kỉ nào mà con người “bị thích” (không phải tự dưng tự nguyện) sống về đêm như con người ở thế kỷ này. May thay, sự tiến hóa của công nghệ và kỹ thuật cho phép chúng ta tiếp tục duy trì sở thích này. Chúng ta có đèn điện, thiết bị điện tử, và rất nhiều những nền tảng giải trí không ngừng được các nhà sáng tạo đăng tải các nội dung lên cho mọi người cùng thưởng thức. Thật khó mà ngủ được khi ngoài kia có quá nhiều sự giải trí để tận hưởng.

Rất nhiều nội dung hay ho ngăn bạn đến với giấc ngủ

Nhưng tại sao lại là buổi tối?

Có thể trả lời đơn giản cho thắc mắc trên rằng ban ngày mọi người không có thời gian. Việc trì hoãn giấc ngủ để làm điều mình thích đã trở thành một phương pháp để “trả thù đời”. Revenge Bedtime Procrastination (Sự trả thù bằng cách trì hoãn giấc ngủ) là một thuật ngữ để miêu tả chính xác tình trạng này. Thuật ngữ này được khai sinh bởi nhà báo Daphne K. Lee, miêu tả tình trạng con người chấp nhận rút ngắn giấc ngủ của họ để dành thời gian cho các hoạt động giải trí mà ban ngày họ không thể thực hiện (vì thiếu thời gian) [2]. Điều này dẫn đến những hệ quả không hề tốt về mặt tinh thần lẫn thể chất. [3]

Tweet nổi tiếng của nhà báo Daphne K. Lee

Như vậy, chúng ta đang đánh cắp thời gian của chính mình, vì thời gian ban ngày của chúng ta bị “đánh cắp” bởi deadline. Nhưng mọi thứ xuất hiện đều hỗ trợ cho tình trạng này tiếp tục tiếp diễn, và chúng ta mặc nhiên chấp nhận trạng thái này như một lẽ hiển nhiên, mặc dù thời gian vốn dĩ không phải là một loại hàng hóa mà bất kì ai có thể tạo ra. Nhưng tất nhiên, nó vẫn bị đánh cắp như thường.

Chạy đua nơi thời hiện đại

Có thể nhận thấy là quá trình đánh cắp kể trên dường như sẽ không có hồi kết. Đó là một cuộc chạy đua đường trường mà thứ được mang ra đua không chỉ còn là thời gian (vì ai mà chẳng có 24 giờ cho mỗi ngày). Chúng ta đang đua bằng thể lực và cả ý chí của bản thân.

Trong quyển sách “Social Acceleration: A new Theory of Modernity”, Hartmut Rosa – nhà xã hội học người Đức – đã ra ba yếu tố cụ thể tạo nên “sự tăng tốc của xã hội” (social acceleration). Thứ nhất, là sự tăng tốc về công nghệ (technological acceleration). Tiếp đó là sự tăng tốc về nhịp độ sống (acceleration of the pace of life). Và cuối cùng, cũng là quan trọng nhất là sự tăng tốc trong sự thay đổi của xã hội (acceleration of social change).

Mô hình diễn giải sự tăng tốc xã hội

Nguồn: Sematic Schoolar

Chúng ta có thể cân nhắc xem đây là một nghịch lý. Khi chúng ta tạo nên sự tiến bộ, và đổi thay chỉ để đỡ đần phần nào sự vất vả của đời sống, thế mà giờ đây chính chúng ta cũng bị hối hả theo tốc độ của những thứ mà mình tạo ra. Trong khi thời hiện đại đáng lý nên là một nơi gì đó mà con người có thể thư thả hơn – như cách chúng ta đã ước ao từ rất nhiều thế kỷ.

Chúng ta đang tiến hóa để làm việc nhiều hơn là một nhận định nửa đùa nửa thật mà người viết tạo ra. Nói cho đúng, chúng ta chỉ tiến hóa để THÍCH NGHI với hoàn cảnh xã hội mà mình đang tồn tại. Thời điểm hiện tại, có lẽ vẫn chưa có giải pháp nào khả dĩ hơn là chạy đua vào ban ngày và đánh cắp thời gian của chính mình vào ban đêm. Nhưng nếu có thể, hãy dành cho bản thân một vài thời gian để ngắt kết nối với những hệ thống thường ngày của mình. Nói ngắn gọn hơn thì là, hãy tranh thủ nghỉ ngơi.

Chúc bạn một cuộc đời lý tưởng: chạy deadline không quá nhiều nhưng vẫn có thể phát triển.