Cá heo hồng - sự thật sau những bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội

Ngày 20 tháng 6 vừa qua, nhiều người bất ngờ trước sự xuất hiện của loạt hình ảnh một chú cá heo hồng nhảy vọt khỏi mặt nước. Nó nhanh chóng chiếm lĩnh không gian mạng, thu hút sự quan tâm và bình luận sôi nổi từ Facebook đến Tik Tok, từ các diễn đàn trực tuyến đến các nhóm chat… Tuy nhiên, không phải ai cũng biết sự thật đằng sau những bức ảnh này.

Thông tin “Cá heo hồng quý hiếm được bắt gặp tại bờ biển Thái Lan. Loài này thường xuất hiện ở vùng biển Chumphon, Surat và Samui, và được cho là chỉ sinh sống trong những vùng biển trong sạch”, càng khiến cư dân mạng thêm phần tò mò và hứng thú. Song song đó, những hình ảnh này lại được các trang mạng quốc tế đăng tải với thông tin khác biệt. Họ cho rằng đây là "cá heo hồng quý hiếm" được phát hiện ở vùng biển Bắc Carolina, không phải ở Thái Lan như thông tin ban đầu. Sự mâu thuẫn này đã gây ra nhiều hoài nghi.

Hình ảnh chú cá heo hồng “gây sốt” trên mạng xã hội mấy ngày qua. (Ảnh: Facebook)

Thực chất, hình ảnh lan truyền không có nguồn gốc rõ ràng và có chi tiết đáng ngờ như từ "cola" trên trán cá heo, và đã bị nhiều chuyên gia bác bỏ. Các chuyên gia lẫn người dùng mạng xã hội đều bày tỏ những lo ngại nghiêm túc về tính xác thực của nội dung trong các bức ảnh. Điều này cho thấy một xu hướng tích cực: người dùng internet ngày càng có ý thức hơn trong việc thẩm định thông tin trước khi tin tưởng hoặc chia sẻ.

Hình ảnh lan truyền là giả, nhưng cá heo hồng thật sự tồn tại và đang rất nguy cấp

Còn được gọi là cá heo sông Amazon hay "botos" (Inia geoffrensis), loài này chủ yếu được tìm thấy ở các vùng nước ngọt của sông Amazon và Orinoco ở Nam Mỹ, với một số quần thể nhỏ ở miền Nam Trung Quốc và Tây Thái Bình Dương. 

Cá heo hồng có màu hồng nhạt, thân hình mập mạp, vây lưng thấp và mõm dài. Đây là loài cá heo nước ngọt lớn nhất thế giới. Con đực trưởng thành có thể dài tới 2,7 mét và nặng tới 180kg. Con cái trưởng thành thường nhỏ hơn một chút, nặng trung bình khoảng 100kg. Ngoài khoảng 50 loài cá, cá heo sông Amazon cũng có thể ăn động vật giáp xác, chẳng hạn như cua và tôm, cũng như rùa nhỏ và động vật thân mềm nước ngọt. Chúng sử dụng khả năng định vị bằng tiếng vang để xác định vị trí con mồi - phát ra những tiếng lách cách the thé và lắng nghe những tiếng vang vọng lại qua làn nước thường đục ngầu. Những tiếng vang này được nhận bởi xương hàm dưới của cá heo.

Cá heo hồng thật. Màu hồng ở loài cá heo này là do chế độ ăn uống chứa nhiều carotenoid – một sắc tố hữu cơ có trong cá và động vật giáp xác mà chúng ăn (Ảnh: New Scientist)

Tình trạng của cá heo hồng đang ở mức báo động đỏ, với chỉ khoảng 2.000 cá thể còn sót lại trên toàn cầu. Theo các chuyên gia, phần lớn số cá thể này tập trung ở miền Nam Trung Quốc và Tây Thái Bình Dương. Tại Hồng Kông, Hiệp hội bảo tồn cá heo địa phương báo cáo chỉ còn khoảng 61 con, đánh dấu một sự suy giảm nghiêm trọng kể từ năm 2003. Tương tự, Cục Bảo tồn tài nguyên biển và bờ biển Thái Lan ghi nhận chỉ còn khoảng 60 cá thể trong khu vực. Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm đáng lo ngại này bao gồm ô nhiễm môi trường, đánh bắt quá mức và sự mất mát môi trường sống tự nhiên của chúng. Những con số này phản ánh tình trạng cấp bách trong việc bảo tồn loài cá heo quý hiếm này.

Vào tháng 10, 2023 ít nhất 125 xác cá heo sông Amazon đã được tìm thấy trôi nổi hoặc mắc cạn với nhiệt độ ở hồ Tefé, Brazil lên tới mức đáng kinh ngạc là 39,1 độ C (Theo: The New York Times)

Để góp phần bảo vệ cá heo hồng, chúng ta có thể thực hiện nhiều hành động cụ thể. Đầu tiên, hãy nâng cao nhận thức bằng cách chia sẻ thông tin chính xác về cá heo hồng và tình trạng nguy cấp của chúng trên mạng xã hội và trong cộng đồng. 

Tiếp theo, chúng ta có thể ủng hộ các tổ chức bảo tồn như WWF, IUCN, hay các tổ chức địa phương đang nỗ lực bảo vệ loài này. Giảm thiểu ô nhiễm bằng cách hạn chế sử dụng nhựa một lần và tham gia các hoạt động làm sạch bãi biển và sông ngòi cũng là một đóng góp quan trọng. Nếu có cơ hội tham quan các khu vực có cá heo hồng, hãy chọn các tour du lịch sinh thái có trách nhiệm, không làm ảnh hưởng đến môi trường sống của chúng. 

Cuối cùng, hãy ủng hộ các chính sách và luật lệ nhằm bảo vệ môi trường sống của cá heo hồng.

Trên thực tế, cá heo sông Amazon đã được cấp tình trạng bảo vệ quốc tế vào năm 2018 và được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt kê là loài dễ bị tổn thương (Ảnh: WWF)

Lan tỏa thông điệp bảo vệ cũng là một cách hiệu quả để góp phần vào nỗ lực bảo tồn. Chúng ta có thể sử dụng mạng xã hội để chia sẻ thông tin chính xác về cá heo hồng và tầm quan trọng của việc bảo vệ chúng. Để nhận diện thông tin sai lệch, chúng ta cần kiểm tra nguồn thông tin, chú ý đến chi tiết bất thường, so sánh với hình ảnh thật và tìm kiếm ý kiến chuyên gia. Tham gia hoặc tổ chức các buổi nói chuyện, triển lãm về bảo tồn động vật biển cũng là cách tốt để nâng cao nhận thức cộng đồng. Đặc biệt, việc giáo dục thế hệ trẻ về đa dạng sinh học và tầm quan trọng của việc bảo vệ các loài nguy cấp sẽ tạo nên tác động lâu dài. 

Dự án giáo dục tại trường EMASI do các học viên trong chương trình Ươm Mầm Phát Triển Bền Vững thực hiện 

Chúng ta có thể biến sự chú ý này thành động lực để bảo vệ cá heo hồng và các loài động vật biển khác đang gặp nguy hiểm. Bằng cách phân biệt thông tin thật-giả, nâng cao nhận thức và thực hiện các hành động cụ thể, mỗi người đều có thể đóng góp vào nỗ lực bảo tồn này. Hãy nhớ rằng, mỗi hành động nhỏ đều có thể tạo nên sự khác biệt lớn. Từ việc chia sẻ thông tin chính xác, giảm thiểu ô nhiễm, đến ủng hộ các tổ chức bảo tồn, tất cả đều góp phần vào việc bảo vệ cá heo hồng và duy trì sự đa dạng sinh học của hành tinh chúng ta. 

Hãy cùng nhau hành động để đảm bảo rằng những thế hệ tương lai vẫn có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo của loài cá heo hồng trong tự nhiên.

Ánh Chân