6 mô hình lý thuyết phát triển bền vững bạn cần biết
Mô hình 3P, Giới Hạn Hành Tinh hay mô hình Bánh Vòng… đang được nhiều công ty tại Việt Nam áp dụng trên hành trình hướng tới Phát Triển Bền Vững.
Phát triển Bền vững đang trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn cầu. Để đạt mục tiêu này, các tổ chức và doanh nghiệp cần áp dụng các khung lý thuyết tiên tiến, giúp định hướng và đo lường hiệu quả các hoạt động của mình.
Mới đây, tại buổi training Sustainability Incubator with Youth (SIY) mùa 2, chị Nguyễn Bằng Lăng, Trưởng phòng Phòng Phát Triển Bền Vững & Đối Ngoại tại AEON Việt Nam, đã làm rõ hơn các mô hình lý thuyết Phát triển Bền vững hiện được nhiều doanh nghiệp và công ty tại Việt Nam áp dụng, bao gồm:
1. Triple Bottom Line (TBL) hay còn gọi là mô hình 3P
Mô hình Bền vững phổ biến hiện nay mà nhiều doanh nghiệp sử dụng là mô hình 3Ps - Triple Bottom Line dựa trên ba trụ cột chính: Planet (Hành tinh), People (Con người), và Profit (Lợi nhuận). Doanh nghiệp sử dụng mô hình này để cân bằng và hài hòa lợi ích của ba yếu tố trên. Mục tiêu của TBL là mở rộng tầm nhìn từ việc chỉ theo đuổi lợi nhuận sang việc tạo ra giá trị bền vững cho môi trường và cộng đồng.
Người sáng lập: John Elkington, nhà tư vấn và tác giả, đã giới thiệu khái niệm này vào năm 1994.
Tại Việt Nam, công ty Vinamilk đã áp dụng mô hình TBL để cam kết bảo vệ môi trường, đóng góp cho cộng đồng và tối ưu hóa lợi nhuận. Vinamilk không chỉ phát triển các sản phẩm sữa hữu cơ mà còn tham gia vào các chương trình từ thiện và bảo vệ môi trường.
2. The Five Capitals Model - Mô hình 5 loại vốn
Mô hình này tập trung vào năm loại vốn: vốn tự nhiên, vốn con người, vốn xã hội, vốn sản xuất và vốn tài chính. Mô hình này giúp các doanh nghiệp đánh giá và quản lý hiệu quả hoạt động bền vững của mình, bảo đảm duy trì và tăng cường các nguồn vốn thay vì làm cạn kiệt chúng.
Các ấn phẩm và nghiên cứu điển hình của Diễn đàn vì Tương lai (Forum for the Future) chứng minh việc áp dụng Mô hình Năm loại vốn trong các lĩnh vực khác nhau.
Mô hình được phát triển bởi Paul Ekins và Jonathan Porritt
3. Ecological Footprint - Dấu chân sinh thái
Dấu chân sinh thái đo lường nhu cầu của con người đối với hệ sinh thái Trái đất, phản ánh tác động môi trường của họ. Đây là công cụ giúp đánh giá tính bền vững và thúc đẩy hiệu quả tài nguyên, được các cá nhân, cộng đồng, thành phố và quốc gia sử dụng để phát triển các chiến lược giảm thiểu tác động sinh thái.
Mạng lưới Dấu chân Toàn cầu (The Global Footprint Network) cung cấp dữ liệu hàng năm về dấu chân sinh thái của các quốc gia, khu vực và thành phố. Mô hình được phát triển bởi William Rees và Mathis Wackernagel.
4. Planetary Boundaries - Giới hạn hành tinh
Được giới thiệu bởi Johan Rockström và một nhóm các nhà khoa học vào năm 2009, khung lý thuyết này xuất phát từ sự thừa nhận rằng các hoạt động của con người đang đẩy các hệ thống của Trái đất tới những điểm tới hạn nguy hiểm. Được sử dụng bởi các nhà hoạch định chính sách và nhà nghiên cứu để xác định và giám sát các ngưỡng môi trường quan trọng, khung này cung cấp cơ sở khoa học để thiết lập các mục tiêu bền vững toàn cầu. Tại Việt Nam, khung này đã được tham khảo trong việc xây dựng các chính sách và chiến lược bảo vệ môi trường.
5. The Doughnut Model - Mô hình bánh vòng
Được đề xuất bởi Kate Raworth vào năm 2012, mô hình này được phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu về một mô hình tích hợp cả giới hạn sinh thái và công bằng xã hội. Nó xây dựng trên khuôn khổ ranh giới hành tinh và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đáp ứng nhu cầu của con người trong những hạn chế về môi trường. Mô hình này đã được áp dụng tại Amsterdam để định hình các chính sách kinh tế và kế hoạch phục hồi, với mục tiêu cân bằng giữa sức khỏe sinh thái và phúc lợi xã hội. Tại Việt Nam, các dự án phát triển đô thị ở Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang áp dụng mô hình này để đảm bảo sự phát triển bền vững.
6. Sustainable Development Goals (SDGs) - 17 Mục tiêu Phát triển bền vững
17 mục tiêu phát triển bền vững được thông qua vào năm 2015 trong chương trình Nghị sự 2030 về Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc. SDGs được sử dụng để định hướng các chính sách phát triển bền vững, và Việt Nam đã tích cực thực hiện các mục tiêu này thông qua các chính sách như Nghị quyết 622/QĐ-TTg năm 2017. Các doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ tại Việt Nam cũng đã tham gia vào các dự án liên quan đến giáo dục, y tế và bảo vệ môi trường để đạt được các mục tiêu SDGs.
Mục tiêu Phát triển Bền vững - Nguồn: UN
Các khung lý thuyết phát triển bền vững sẽ có những ưu, nhược điểm khác nhau. Doanh nghiệp cần nghiên cứu và áp dụng mô hình phù hợp với mô hình kinh doanh. Việc áp dụng đúng đắn và hiệu quả các khung lý thuyết này không chỉ giúp đạt được mục tiêu phát triển bền vững mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho cả doanh nghiệp và xã hội.
Ánh Chân
Comments