Lợi và hại khi thanh toán không tiền mặt trở thành xu hướng

Bên cạnh những lợi ích như tiện lợi, nhang chóng… thì thanh toán không tiền mặt (cashless) còn tiềm ẩn nhiều khả năng bị hack tài khoản, lộ thông tin cá nhân… mà bạn cần phải lưu ý khi sử dụng.

Mới đây, Starbucks áp dụng hình thức "thanh toán không tiền mặt" tại một số cửa hàng ở TP.HCM và Hà Nội từ cuối năm 2023. Khách hàng có thể sử dụng đa dạng các hình thức thanh toán như thẻ Starbucks Rewards, ví điện tử MoMo, ZaloPay, thẻ ngân hàng… Starbucks cho biết mục đích của việc này nhằm mang đến trải nghiệm nhanh chóng, tiện lợi hơn cho khách hàng.

Cashless là hình thức thực hiện giao dịch thông qua các phương tiện kỹ thuật số như thẻ tín dụng, ngân hàng điện tử, thanh toán di động, ví điện tử,... (Ảnh: freepik)

Chị Trúc Hồ, 20 tuổi, ngụ tại TP.HCM, cho biết: "Thanh toán điện tử đã thay đổi hoàn toàn cách tôi quản lý chi tiêu hàng ngày. Từ ăn uống, vui chơi đến mua sắm, tất cả đều trở nên nhanh chóng và tiện lợi hơn rất nhiều." Chị cũng nhấn mạnh khả năng theo dõi chi tiêu dễ dàng: "Với các ứng dụng thanh toán, tôi có thể dễ dàng kiểm soát và phân loại các khoản chi tiêu của mình. Điều này giúp tôi lập kế hoạch tài chính hiệu quả hơn."

Tại Việt Nam, xu hướng thanh toán không tiền mặt đang phát triển mạnh mẽ. Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, số lượng tài khoản thanh toán cá nhân đã vượt 182,88 triệu, tăng 21,8% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, tháng 1/2024 chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng với số lượng giao dịch không tiền mặt tăng 63,3% và giá trị giao dịch tăng 41,45%

Anh Quang, 35 tuổi, một nhân viên văn phòng nói: "Không chỉ tiện lợi, thanh toán điện tử còn giúp tôi tiết kiệm thời gian đáng kể. Tôi không còn phải lo về việc mang đủ tiền mặt hay tìm cây ATM nữa." Các ý kiến này phản ánh xu hướng ngày càng ưa chuộng thanh toán điện tử trong đời sống hàng ngày của người Việt.

Xu hướng thanh toán không tiền mặt trên thế giới

Trung Quốc được xem là quốc gia đi đầu trong việc áp dụng thanh toán không tiền mặt. Theo báo cáo năm 2021 của Hiệp hội Thanh toán Trung Quốc, quét mã QR là phương thức thanh toán phổ biến nhất, với 95,7% người sử dụng thanh toán qua điện thoại di động. Người dân Trung Quốc thanh toán bằng quét mã QR trung bình ba lần một ngày. Thế hệ sinh sau năm 1995 có tần suất sử dụng cao nhất.

Trả lời phỏng vấn Tuổi Trẻ Online, Tổng lãnh sự Trung Quốc tại TP. HCM Ngụy Hoa Tường nhấn mạnh những lợi ích của xã hội không tiền mặt như sự an toàn trong giao dịch, thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, tạo ra nhiều ngành nghề mới và cung cấp dữ liệu hữu ích cho hệ thống tín dụng cá nhân.

Thái Lan, Singapore, Malaysia… cũng đang nỗ lực hướng tới một xã hội không tiền mặt. Nền tảng thanh toán điện tử quốc gia PromptPay (Thái Lan) đã ghi nhận mức cao kỷ lục với 76 triệu lượt giao dịch mỗi ngày trong tháng 12/2023. Trung bình, có 538 giao dịch thanh toán số được thực hiện trên mỗi người dùng trong năm 2023, tăng gần 4 lần so với năm 2019.

Ngân hàng trung ương Thái Lan đã thực hiện liên kết thanh toán bằng mã QR xuyên biên giới với nhiều quốc gia trong khu vực ASEAN và Đông Á, nhằm tăng cường thương mại, đầu tư, du lịch và sử dụng đồng nội tệ.

Bảo mật thông tin trong thời đại số

Tuy nhiên, khi xu thế thanh toán không tiền mặt ngày càng phổ biến, vấn đề bảo mật thông tin khách hàng trở nên cực kỳ quan trọng, đòi hỏi sự chú ý và nỗ lực từ cả người dùng lẫn doanh nghiệp. Người dùng cần nâng cao ý thức bảo vệ thông tin cá nhân bằng cách sử dụng mật khẩu mạnh, cập nhật thường xuyên phần mềm bảo mật trên thiết bị, thận trọng khi sử dụng Wi-Fi công cộng và cảnh giác trước các hình thức lừa đảo trực tuyến. Đồng thời, họ nên chỉ sử dụng các ứng dụng thanh toán từ nguồn chính thống và thường xuyên kiểm tra các giao dịch trong tài khoản. 

Người dùng chỉ cần thực hiện vài thao tác đơn giản trên điện thoại thông minh hoặc thiết bị điện tử để hoàn tất giao dịch (Ảnh: freepik) 

Về phía doanh nghiệp, việc xây dựng hệ thống bảo mật mạnh mẽ, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp lý về bảo vệ dữ liệu, và liên tục cập nhật, nâng cấp hệ thống là những yêu cầu cơ bản. Ngoài ra, doanh nghiệp cần chú trọng đào tạo nhân viên về quy trình bảo mật và xử lý thông tin khách hàng an toàn, đồng thời duy trì tính minh bạch bằng cách cung cấp thông tin rõ ràng cho khách hàng về các biện pháp bảo vệ dữ liệu. Sự hợp tác chặt chẽ giữa người dùng và doanh nghiệp trong việc bảo vệ thông tin không chỉ đáp ứng yêu cầu về mặt xã hội trong khung ESG, mà còn góp phần xây dựng một môi trường thanh toán điện tử an toàn, đáng tin cậy, thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế số trong tương lai.

Ánh Chân